زنان و کارآفرینی
#زهرا گلیج
امروزه، دیگر واژه کارآفرینی و زنان واژه عجیب و دور از ذهنی نیست. علاوه بر اینکه حضور زنان در اقتصاد و مشاغل در مقایسه با گذشته بیشتر است در عین حال به دلیل افزایش حس استقلال‌طلبی در برخی از زنان و نیز انگیزه کسب درآمد بیشتر برای خانواده و کمک به اقتصاد خانوار به یکی از نقش‌های زنان تبدیل شده است. انگیزه مفید بودن و حضور فعال در جامعه برای زنان تعیین کننده حضور ایشان در جامعه و نقش‌آفرینی در اقتصاد و کارآفرینی است. این انگیزه‌ها تنها مختص زنان ایرانی نیست در همه جوامع این افزایش حضور و مشارکت زنان در مقایسه با قبل بیشتر شده و از سوی دیگر انگیزه‌های زنان کارآفرین مشابه است. در اکثر کشورها آمار بیانگر اینست که زنان در مشاغل خدماتی از گذشته تا حال حضور پررنگتری داشتند و دارند. اما انگیزه حضور زنان و مردان کمی متفاوت است و عواملی که برای کارآفرینان زنان انگیزه فعالیت کارآفرینان تولید می‌کند با مردان کارآفرین در برخی موارد تفاوت بنیادین دارد. براساس مطالعات مختلفی که طی سال‌ها روی عوامل انگیزشی کارآفرینان مرد و میزان عوامل انجام شده مشخص شده است که مردان انگیزه رییس خود بودن و انگیزه ثروت را بیش از سایرین دارند. از موارد دیگری که در نحوه مدیریت مردان کارآفرین و زنان کارآفرین قابل توجه و ذکر است اینست که مردان قاطعیت و زنان مدیریت منعطف را همراه با خلاقیت در محیط کار خود پیاده می‌کنند. شاید بد نباشد به برخی از آمارهای جهانی در این زمینه اشاره کنیم:
براساس مطالعات بانک جهانی، زنان 70% از تصمیم‌های مربوط به هزینه‌های معیشتی را برعهده گرفته و آن را پرداخت می‌کنند. همچنین مطالعات نشان می‌دهد که شرکت‌هایی که توسط زنان ایجاد شده سریع‌تر از کسب و کارهایی است که توسط مردان اداره می‌شود. در این میان طبق داده‌ها و آمار منتشره از سوی وزارت تعاونی‌ها و شرکت‌های کوچک و متوسط اندونزی در سال 2012، تقریبا 60% از کسب و کارهای کوچک و متوسط توسط زنان مدیریت می‌شوند. مارک پلاس در سال 2014، طبق تحقیقاتی که درخصوص نقش‌ها و حضور زنان در امور معیشتی خانوار انجام داده طبق آمار بیان می‌کند که 77% از زنان در اندونزی در هزینه‌های معیشتی خانواده نقش اصلی را ایفا می‌کنند. الیزابت واکوئس نیز یک محقق بین‌المللی در حوزه مطالعه کارآفرینی زنان اظهار می‌کند که زنان در 70% از هزینه‌های زندگی مشارکت می‌کنند. 1% از زنان کارآفرین کسب و کارهایی در سطح جهانی دارند. در میان کشورهای مختلف دنیا هنوز تعداد کشورهایی که فضای کسب و کار مساعدتری را برای زنان ایجاد کرده‌اند چندان زیاد نیست طبق آمار بانک جهانی، در این میان کشور آمریکا از جهت فضای مساعد برای کارآفرینی و کسب و کار زنان در رتبه اول و استرالیا در رتبه دوم قرار دارد.
عوامل تاثیرگذار در موفقیت زنان در کارآفرینی
داشتن عزت نفس و باورهای مناسب از مهمترین عوامل برای موفقیت افراد بویژه زنان است. عزت نفس یا حس ارزشمندی اگر در هر فردی وجود داشته باشد وی به موفقیت‌های بزرگی نائل می‌شود. بانوان به دلیل داشتن حس مادرانه و عطوفت زنانه در بسیاری از موارد در نقش فرد قربانی ظاهر می‌شوند و خود را قربانی شرایط، قربانی خانواده، قربانی فرزندان می‌دانند در واقع فکر می‌کنند چون نقش مادری و همسری دارند پس باید خود را فدای خانواده و همسر خود کنند. در اکثر جوامع زنان همیشه خود را نفر دوم دیدند و استعدادها، توانمندی‌های خویش را نادیده گرفتند. این قربانی شدن‌ها به خاطر فرهنگ جامعه، تابوهای فرهنگی و باورهای غلطی است که از خانواده، اطرافیان و رسانه‌ها در ذهن زنان و دختران ایجاد شده و حس بی‌ارزشی و ناتوانی را در آنها نهادینه کرده است. در حالی که حس عزت نفس و خودارزشی می‌تواند به زنان کمک کند تا خود را بیابند. خودباوری و باور داشتن توانمندی‌ها نیز همچون ارزشمندی عامل مهمی در موفقیت زنان در همه عرصه‌های زندگی بویژه کارآفرینی است. شهامت و جسارت در زندگی و کسب و کار نیز از عوامل مهم برای موفقیت زنان است مردان کارآفرین ریسک‌پذیرترند و متحمل ریسک‌های بزرگتری در مقایسه با زنان کارآفرین می‌شوند. شهامت و ریسک پذیری و جسارت تغییر و شروع یک کار بزرگ و جدید در بین زنان نیاز به پرورش دارد و لازم است خانواده‌ها به این امر توجه کنند. پرورش خودباوری، خود ارزشی و عزت نفس در کنار تحسین و تشویق شهامت و شجاعت ورود به مسیرهای نو برای حضور موفق بانوان در عرصه کارآفرینی بسیار مهم و حیاتی است. زنان کارآفرین، زنان قدرتمند و خودباور هستند که عزت نفس بالایی دارند. این افراد از تغییر و آغاز نو هراسی ندارند میل سیری ناپذیری به یادگیری و پیشرفت دارند و شهامت ورود به عرصه‌های نو را به راحتی می‌پذیرند.
آمارهای بانك جهاني در گزارشات سازمان ملل متحد
با توجه به جدول زیر در کشورهای در حال توسعه در منطقه آسیای جنوب شرقی در مقایسه با دیگر کشورهای در حال توسعه و حتی کشورهای پیشرفته نقش زنان در کشاورزی فعال‌تر از سایر گونه‌های کسب و کار مانند صنعت و خدمات است. این آمار از جهت دیگری هم قابل تامل است در مقایسه دو کشور استرالیا و ایران حضور زنان ایرانی در صنعت موثرتر و بیشتر از زنان در استرالیاست و زنان استرالیایی در حوزه خدمات نقش موثر و فعالتری دارند. طبق آمار بدست آمده از گزارش¬هاي انتشار يافته از سازمان ملل متحد كشور ما پس از سال 2008 در منطقه اقيانوس هند فعاليت تجاري نداشته است و به نظر مي¬رسد منطقه حاشيه اقيانوس هند از اهميت اقتصادي ويژه¬اي برخوردار است و مي¬تواند در معاملات اقتصادي اتاق بازرگاني و تجار قرار گيرد.